شیوه مدیریت امام حسن عسکری(ع)؛ گره گشای شرایط تحریم
تاریخ انتشار: ۲ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۵۳۶۹۳
انسان تاریخ را آیینه ای می بیند که تصویر هزاران سال سرگذشت پرکشاکش حیات، اندیشه و تحول را به او نشان می دهد. او می کوشد از تاریخ، حال، یا جامعه و فرهنگ و سیاست دیروز، معیارهایی بجوید برای احوال و اعمال امروز.
همین معنی یعنی پند و عبرت از تاریخ گذشته مشهورترین هدف و فایده ای است که مورخان اسلامی به تبع آیات قرآنی برای تاریخ برشمرده اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مطالعه تاریخ امامت بخشی از مطالعه تاریخ و تحولات تاریخ است. تاکید دین بر شناخت و معرفت نسبت به امام از وظایف اولیه شخص مومن است تا نگرش او به زندگی و جهان اصلاح شود و راه حق و باطل را تشخیص دهد.
مطالعه تاریخ و بخصوص تاریخ امامت و تاریخ اهل بیت دارای فواید زیادی است. از این رو، پس از این مقدمه همزمان با سالروز میلاد یازدهمین خورشید آسمان امامت و ولایت، به بررسی جریان های فرهنگی و اجتماعی زمان امام حسن عسکری(ع) از دیدگاه یکی از اساتید حوزه علمیه قم می پردازیم که در شرایط حصر شدید عباسیان قرار داشتند و شیوه های مدیریت فرهنگی و اجتماعی ایشان در آن اختناق، می تواند به عنوان گره گشایی برای جامعه امروز ما در شرایط تحریم باشد.
فرزانه آل یعقوب، در همین راستا به دوران امامت امام حسن عسکری(ع) اشاره کرد و به خبرنگار ایرنا گفت: این دوران در حالی آغاز شد که خلفای عباسی محدودیتهای فراوانی برای آن حضرت، در ابعاد مختلف، ایجاد کرده بودند.
وی بیان کرد: علت اتخاذ این رویکرد، گرایش عمومی مردم به امام حسن عسکری(ع) و افزایش چشمگیر پیروان آن حضرت در سرزمینهای اسلامی، به ویژه در عراق و ایران، بود.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی، امام(ع) با اتخاذ شیوههای مؤثر و راهبردهای کارا، به هدایت شیعیان میپرداختند و به شبهاتی که از طرف مخالفان و معاندان مطرح می شد، پاسخ میدادند.
کوششهای علمی امام حسن عسکری(ع)به گفته آل یعقوب، گرچه امام حسن عسکری(ع)، به دلیل قرار گرفتن در شرایط نامساعد و محدودیت بسیار شدیدی که حکومت عباسی برقرار کرده بود، موفق به گسترش دانش در تمام جامعه نشد، اما، در میان آن همه خفقان و فشار توانست شاگردانی تربیت کند که هر کدام، به سهم خود، در نشر و گسترش معارف اسلام و دفع شبهات دشمنان، نقش مؤثری داشتند.
وی گفت: در میان شاگردان آن حضرت، شخصیت های برجستهای مانند احمد بن اسحاق اشعری قمی، ابوهاشم داوود بن قاسم جعفری، عبدالله بن جعفر حمیری، ابو عمرو عثمان بن سعید عَمری، علی بن جعفر و محمد بن حسن صفّار، به چشم می خورند.
این پژوهشگر حوزه علمیه خواهران اضافه کرد: علاوه بر تربیت این شاگردان، گاه مشکلات و تنگناهایی برای مسلمانان پیش می آمد که جز امام حسن عسکری(ع)، شخصیتی از عهده حل آن ها بر نمی آمد و آن حضرت(ع) در این مواقع، با علم الهی خود، بن بست به وجود آمده را می شکست و مشکل را حل می کرد.
ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیانوی به گسترش اسلام در مناطق مختلف جهان در زمان امام عسکری(ع)، اشاره و بیان کرد: شهرها و مناطقی مانند کوفه، بغداد، نیشابور، قم، آبه (آوه)، مدائن، خراسان، یمن، ری، آذربایجان، سامرا، جرجان و بصره ،از پایگاههای شیعیان به شمار می آمد.
وی با بیان اینکه در میان این مناطق، به دلایلی، سامرا، کوفه، بغداد، قم و نیشابور از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند، افزود: گستردگی و پراکندگی مراکز تجمع شیعیان، وجود سازمان ارتباطی منظمی را ایجاب میکرد تا پیوند شیعیان را با حوزه امامت از یک سو و ارتباط آنها را با هم، از سوی دیگر، برقرار کند و از این رهگذر، شیعیان را از نظر دینی و سیاسی، رهبری و سازماندهی کند.
به گفته آل یعقوب این نیاز، از زمان امام نهم احساس می شد و شبکه ارتباطی وکالت و نصب نمایندگان در مناطق مختلف، به منظور برقراری چنین سیستمی، از آن زمان اجرا شده بود، این برنامه در زمان امام عسکری(ع) نیز پی گرفتهشد.
وی اظهار داشت: به گواهی اسناد و شواهد تاریخی، آن حضرت نمایندگانی از میان شخصیتهای برجسته شیعه برگزید، در مناطق متعدد منصوب کرد و با آن ها در ارتباط بود و از این طریق، شیعیان را در همه مناطق هدایت میکرد.
بیشتربخوانید
هشت سفارش امام حسن عسکری (ع) به شیعیان/ امام یازدهم چه کسانی را نفرین کردند؟ فعالیتهای سرّی سیاسیاین مبلغ حوزه علمیه خواهران استان قم در ادامه با اشاره به اینکه امام عسکری(ع)، با وجود محدودیتهایی که از طرف دستگاه خلافت ایجاد شدهبود، یک سلسله فعالیتهای سرّی سیاسی را رهبری می کرد، گفت: امام(ع) با گزینش شیوه های بسیار ظریفِ پنهانکاری فعالیت هایش از چشم جاسوسان دربار دور می ماند و در این زمینه، نمونه های فراوانی وجود دارد.
حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیانآل یعقوب یکی دیگر از موضعگیریهای امام عسکری(ع) را حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان عنوان و بیان کرد: با یک مطالعه در زندگانی آن حضرت، این مطلب به خوبی آشکار می شود که گاهی برخی از یاران امام(ع)، از تنگناهای مالی، در محضر امام شکوه می کردند و آن حضرت، گرفتاری مالی آنها را برطرف می کرد و گاه، حتی پیش از آن که اظهار کنند، این کار را انجام میداد.
تقویت و توجیه سیاسی رجال شیعهاین استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم از جالبترین فعالیتهای سیاسی امام عسکری(ع) را تقویت و توجیه سیاسی رجال مهم شیعه در برابر فشارها و سختیهای مبارزات سیاسی در راستای حمایت از آرمانهای بلند تشیع عنوان کرد.
وی ادامه داد: از آنجا که شخصیتهای بزرگ شیعه در فشار بیشتری قرار داشتند، امام(ع) به تناسب مورد، هر یک از آنان را به نحوی دلگرم و راهنمایی می کرد و روحیه آن ها را بالا می برد تا میزان صبر و آگاهیشان در برابر فشارها، تنگناها و فقر و تنگدستی، فزونی یابد و بتوانند مسئولیت بزرگ اجتماعی و سیاسی و وظایف دینی خود را به خوبی انجام دهند.
برخورداری از آگاهی غیبیبنا به گفته آل یعقوب، امامان(ع)، در پرتو ارتباط با پروردگار، از آگاهی غیبی برخوردار بودند و در مواردی که اساس حقانیت اسلام یا مصالح عالی امت اسلامی در معرض خطر قرار می گرفت، از این آگاهی به صورت «ابزار» هدایت استفاده میکردند.
وی گفت: پیشگوییها و گزارشهای غیبی امامان(ع)، بخش مهمی از زندگینامه آنان را تشکیل می دهد؛ با این حال، مطالعه در زندگی امام عسکری(ع) نشان میدهد که آن حضرت بیش از امامان دیگر، آگاهی غیبی خود را بر دیگران آشکار کردهاست.
وی با اشاره به اینکه علت این امر، شرایط نامساعد و جوّ پر اختناقی بود که امام یازدهم و پدرش امام هادی(ع) در آن زندگی می کردند، افزود: از وقتی امام هادی(ع) با اجبار، به سامرا منتقل شد، به شدّت تحت مراقبت و کنترل بود؛ از این رو، امکان معرفی فرزندش، امام حسن عسکری(ع)، به عموم شیعیان، به عنوان امام بعدی، وجود نداشت و اصولاً این کار، حیات او را از ناحیه حکومت وقت، در معرض خطر جدی قرار می داد.
وی تاکید کرد: به همین جهت، کار معرفی امام عسکری(ع) به شیعیان و گواه گرفتن آن ها در این باب، در ماههای پایانی عمر امام هادی(ع) انجام شد؛ به طوری که هنگام شهادت آن حضرت، هنوز بسیاری از شیعیان از امامت امام حسن عسکری(ع) آگاهی نداشتند.
آماده سازی شیعیان برای دوران غیبتاین مبلغ حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه غایب شدن امام و رهبر هر جمعیتی، یک واقعه نامأنوس و باور کردن آن و نیز تحمل مشکلات ناشی از آن، برای مردم دشوار است، گفت: پیامبر اسلام(ص) و امامان پیشین(ع)، به تدریج مردم را با این موضوع آشنا و افکار را برای پذیرش آن آماده می کردند.
وی ادامه داد: این تلاش در عصر امام عسکری(ع) که به دوران غیبت نزدیکتر بود، بیشتر به چشم می آمد و امام(ع) از یک طرف، با وجود تأکید بر تولد حضرت مهدی(عج)، او را تنها به شیعیان خاصّ و بسیار نزدیک نشان می داد و از طرف دیگر، تماس مستقیم شیعیان با خود آن حضرت، روز به روز، محدودتر و کمتر می شد؛ به طوری که حتی در شهر سامرّا، به مراجعات و مسائل شیعیان از طریق نامه یا به وسیله نمایندگان خود پاسخ می داد و به این ترتیب، آن ها را برای تحمل اوضاع و شرایط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیر مستقیم با امام(عج) آماده می کرد.
شیوه مدیریت امام در حصر، راه گشایی برای ما در شرایط تحریم استوی یادآور شد: مطالعه و بررسی ابعاد گوناگون زندگانی امام حسن عسکری(ع) برای محققان و پژوهشگران مسلمان و به ویژه شیعیان و پیروان آن ها از ارزش و اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا ایشان مصداق آشکار اسوه هدایتی است که تشنگان حقیقت را در هر عصر و نسلی به فراخور حال آنان به سرمنزل مقصود رهنمون می کند.
وی شیوه مدیریت امام حسن عسکری(ع) را در حالی که تحت نظر و در حصر بودند برای ما در شرایط تحریم و فشار اقتصادی امیدبخش و راهگشا دانست.
وی اظهار داشت: زندگی آن امام همام از یک جهت برای ما قابل توجه و امیدبخش است چرا که ایشان با وجود مشکلات و گرفتاری های فراوان، تحت نظر بودن از دوران کودکی، گماشتن جاسوس برای ایشان و در حصر بودن تا پایان عمر شریفشان، مسائل مربوط به امور شیعیان را به شیوه ای که در بالا بررسی شد، مدیریت کردند که می تواند برای ما راهگشا باشد.
وی در پایان یادآور شد: کار در شرایط تحریم اقتصادی و با همه مشکلات و کمبودها در زمینه های مختلف به ویژه کمبود بودجه، هر چند دشوار است اما با تاسی از شیوه حضرت امام حسن عسکری(ع) ممکن و قابل اجراست و بر اساس فرمایش رهبر معظم انقلاب با تکیه بر توان داخلی و ارتباطات بین المللی می توان با وجود همه مشکلات در همه بخش ها پیشرفت داشت.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی مناسبتیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: امام حسن عسکری امام حسن عسکری ع شرایط تحریم امام عسکری ع حوزه علمیه زمان امام آل یعقوب آن حضرت برای ما امام ع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۵۳۶۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی برابر با زیارت امام حسین (ع) است؟
حجتالاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی درمورد عظمت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه بیان کرد: مهمترین نشانه عظمت معنوى و مقامات باطنى حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه، برابرى فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّد الشهدا است.
شیخ المحدّثین، صدوق؛ از محمّد بن یحیى عطّار - که یکى از اهالى رى است - اینگونه نقل کرده است که خدمت امام هادى علیه السلام رسیدم. ایشان فرمودند: «کجا بودى؟».
گفتم: حسین بن على علیه السلام را زیارت کردم. امام هادى علیه السلام فرمودند:
«أما إنَّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِىٍّ.» «بدان که اگر قبر عبد العظیم را در شهر خودتان زیارت کنى، مانند کسى هستى که حسین بن على را زیارت کرده باشد.»
معنای برابرى زیارت حضرت عبد العظیم حسنی (ع) با زیارت حرم حضرت سید الشهدا (ع)
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: مسئله این است که آیا بر اساس حدیثِ یاد شده، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه به طور مطلق مىتواند جایگزین زیارت امام حسین علیه السلام شود و یا در شرایط خاصى، از چنین فضیلتى برخوردار است؟
بىتردید، مقصود امام هادى علیه السلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیه السلام بکاهند و یا در بیان فضیلت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه مبالغه نمایند.
بنابراین، در پاسخ به سؤالى که مطرح شد، مىتوان گفت: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه و امام حسین علیه السلام مقید است به فضاى سیاسى ویژهاى که پیروان اهل بیت علیه السلام در آن مقطع تاریخى زندگى مىکردند. زیرا زمانى بود که اختناق شدیدى جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامدارى افرادى مانند: متوکّل، مُعتَز و معتمد عباسى، سختترین دورانهاى تاریخىِ خود را سپرى مىکرد.
حجتالاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: در چنین شرایطى، امام هادى علیه السلام به منظور پیشگیرى از خطرهایى که از طرف حکومتهاى وقت، شیعیان را تهدید مىکرد، فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام را با زیارت امام حسین علیه السلام برابر دانسته اند. به تعبیرى روشنتر، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام براى کسانى که آمادگى خطرپذیرى براى زیارت امام حسین علیه السلام را داشته باشند، پاداشى معادل زیارت آن حضرت علیهالسلام را دارد و حرم حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام شعبهاى از حرم سید الشهدا علیه السلام است و این خود، فضیلتى بزرگ و حاکى از جایگاه بلند حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه نزد اهل بیت علیه السلام و عظمت معنوى ایشان است.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه با زیارت سید و سالار شهیدان علیه السلام هر چند در شرایط ویژه، بىتردید بدون حکمت نیست و شاید نتوان به حکمت آن پى برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمى، عملى و جهادى آن بزرگوار، جستجو کرد.
در میان امامزادگان، شخصیتهاى بزرگى وجود دارند؛ امّا در باره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده است که زیارتش با زیارت حضرت سید الشهدا علیه السلام برابرى کند.
عرضه دین بر امام هادی علیهالسلام
حجتالاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: این احادیث بیانگر عظمت والای حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه است ولی نکتهای که در زندگی ایشان بسیار جای تأمل و دقت نظر دارد این است که روزی این «امام زاده مجتهد محدث کبیر» به محضر امام هادى علیه وآله رسید.
وقتى نگاه ایشان افتاد، فرمودنذ: «مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً» «خوش آمدى، اى ابوالقاسم! تو حقیقتاً دوست ما هستى».
گفتم: اى پسر رسول خدا! مایلم دینم را به شما عرضه کنم، اگر مورد پسند بود، بر آن ثابت باشم تا خداوند عزوجل را ملاقات کنم.
امام علیه السلام فرمودند: «اى ابو القاسم، عرضه کن»؛ و بعد حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام همچون طفلی که به مکتب رفته باشند به محضر امام علیه السلام نشستند و به عقاید خویش درباره اصول و فروع دین پرداختند.
گفتارش که تمام شد. در این هنگام، امام هادى علیه السلام فرمودند «اى ابوالقاسم! به خدا سوگند، این [عقاید]، دین خداست که آن را براى بندگانش برگزیده است. پس بر آن، ثابت قدم باشید.
خداوند، تو را بر عقیده ثابت در زندگى دنیا و آخرت پایدار بدارند!».
به کارشناس دینی مراجعه کنیم
این کارشناس مذهبی یادآور شد: این کار یعنى مراجعه به کارشناسان دین که ریشه قرآنى دارد.
خداوند متعال در دو آیه، مردم را به آنان ارجاع فرموده اند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛» «اگر نمىدانید، از آگاهان بپرسید.»
حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه از نظر علمى، یکى از بزرگترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّى، تقریباً دو برابر امام هادی علیهالسلام سن داشته اند. اما میخواهند به ما بیاموزند کهای انسان به علم خود و به اصطلاح، به چند کلمه مغرور نشو. لذا، شایسته است وقتى انسان دیندار به محضر دینشناس بالاتر از خود مىرسد، براى تأیید و یا تکمیل معارف دینى خود اقدام نماید.
این بهرهگیرى از نظریه کارشناسان دینى، زمینهساز ثبات و پایدارى انسان در دیندارى است.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت